Cánh chim báo bão đã sải cánh tự do!

 

Cánh chim báo bão đã sải cánh tự do!

Phạm Chí Dũng

Không còn là tin đồn nữa. Khi chính một nữ cựu tù nhân lương tâm còn trong vòng quản chế như Phạm Thanh Nghiên nghẹn ngào cho tôi biết, và chính anh Đỗ Ty – cha của Hạnh – xác nhận qua điện thoại, thì mọi ngờ vực đều tan biến.

Chiều muộn ngày 27/6/2014, Đỗ Thị Minh Hạnh – cánh chim báo bão những năm về trước – đã làm cộng đồng dân chủ trong nước và hải ngoại tràn ngập một niềm vui khó tả: cô vừa được tự do!

Hạnh đang trên đường về nhà!

Hầu tương tự như trường hợp của “người tù xuyên thế kỷ” Nguyễn Hữu Cầu, những tin tức đầu tiên về việc Minh Hạnh có thể được “cho về” đã xuất hiện cách thời điểm trả tự do khoảng một tháng. Và trong khoảng thời gian một tháng ấy, “họ cố ép tôi ký bản nhận tội, nhưng tôi nói rõ với họ là tôi không ký vì tôi không có tội gì hết!” – tù nhân lương tâm Nguyễn Hữu Cầu thản nhiên thuật lại và còn ngâm nga bài thơ “Con bò kéo xe” của ông. 

Cách đây chưa đầy một tuần, những thông tin từ gia đình Đỗ Thị Minh Hạnh và người mẹ vận động không mệt mỏi cho cô như đã cảnh báo về ý đồ “giấy nhận tội”. Lẽ đương nhiên, ai cũng hiểu đó là quán tính của một chính thể chưa thể quen với quán tính bắt buộc phải thừa nhận sai lầm khi bắt người, nhất là khi người đó lại chỉ đấu tranh cho quyền lợi của công nhân Việt Nam chứ chẳng hề nhắm tới động cơ lật đổ chế độ hiện hành.

Vào buổi sơ khai của phong trào đấu tranh công nhân, hành động chính quyền bắt ba người tranh đấu Đỗ Thị Minh Hạnh, Đoàn Huy Chương và Nguyễn Hoàng Quốc Hùng cũng tràn sắc máu nguyên thủy. Không một ai được thanh minh, cũng chưa từng có một dấu hiệu thỏa hiệp nào của Nhà nước Việt Nam với nhu cầu công đoàn độc lập quá sức bức bối.

Khác hẳn với giờ đây…

Giờ đây, gần 1.000 cuộc đình công của công nhân diễn ra hàng năm tại nhiều vùng ở Việt Nam đã đủ chứng minh cho tính “ưu việt” đến thế nào của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam – một cơ quan công quyền nhưng trung gian để trực tiếp hưởng 2% trên tổng quỹ lương doanh nghiệp và cũng ăn vào công sức lao động của công nhân, một tổ chức “đại diện cho quyền lợi của công nhân” song đã chưa từng chấp nhận bất kỳ một cuộc đình công nào trên toàn quốc, ngược hẳn với mối giao hảo chung chịu của họ với giới chủ doanh nghiệp.

Giờ đây và khác hẳn với thời kỳ làn sóng công nhân tranh đấu bị đàn áp, chính thể cầm quyền ở Việt Nam đang phải dần chấp nhận đòi hỏi về định chế công đoàn độc lập do người Mỹ và phương Tây đặt lên bàn đàm phán Hiệp định TPP. Không phải vô cớ mà cũng vào tháng Sáu này, hơn 150 dân biểu quốc hội Mỹ đã đồng gửi thư kiến nghị cho Đại diện thương mại Hoa Kỳ về “không TPP nếu không có công đoàn độc lập” và “Việt Nam phải trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho Đỗ Thị Minh Hạnh”.

Cũng không phải vô cớ mà kịch bản cánh chim báo bão Đỗ Thị Minh Hạnh được trả tự do vô điều kiện không chỉ là niềm vui bất ngờ của cô và gia đình, mà còn khiến bật lên một tia hy vọng lớn lao hơn nhiều: đã có tín hiệu về một khả năng nào đó tổ chức công đoàn độc lập được chính quyền “thí điểm” ở Việt Nam trong vài năm tới.

Hãy khóc…

Nếu có thể nhớ lại, hãy nên so sánh những bước chân của Hạnh bần thần ra khỏi phòng giam với không khí òa vỡ của đám đông vào tháng 8/2013, khi nữ sinh áo trắng Phương Uyên đột ngột được phóng thích ngay tại tòa Long An. Để sau tháng Tám ấy là một sự chuyển mùa dân chủ ở Việt Nam, nơi mà tiếng chim hót dân sự đã không còn bị vùi dập quá tàn nhẫn.

Cánh chim báo bão Minh Hạnh hẳn cũng như vậy thôi. Phía trước không chỉ là bầu trời tự do với riêng cô, mà một chân trời mới đang hé rạng cho các tổ chức xã hội dân sự ở đất nước đầy cam go này, nơi mà mới đây 16 tổ chức dân sự đã tiếp bước Hạnh để ra một tuyên bố về sự cần kíp xây dựng tổ chức công đoàn độc lập cho 5 triệu công nhân Việt Nam.

Hạnh hãy khóc đi, những giọt nước mắt siết bao ơn nghĩa với Người Mẹ và Dân Tộc…

Tác giả gửi Quê Choa: http://bolapquechoa.blogspot.com.

Dự phiên xử phúc thẩm Trương Duy Nhất

Trần Kỳ Trung

 

Nguyên (1) điện cho mình: “ Ra sớm nhé! Trước 6h30, Phượng đã xin được cho ông  và tôi cùng anh Lợi (2) vào dự phiên phúc thẩm của Nhất rồi. ” Thế là hôm trước vội chuẩn bị áo quần cho tươm tất, làm hết mọi việc vợ nhờ, rồi để sáng hôm sau, mới bảnh mắt mình phóng ô tô ra Đà Nẵng.

 
       Đến trước cổng tòa Phúc thẩm, mình thấy Phượng , vợ của Nhất cùng con gái và luật sư Trần Vũ Hải đã đứng chờ. Ở đây mình gặp Nguyên cùng anh Lợi. Người dự cũng không đông, chỉ lèo tèo vài mống, việc này mình không ngạc nhiên. Đang mùa World Cup, thức cả đêm, còn sức đâu mà đến dự. Lại có người nói, y án, đến làm gì! Mình không hiểu họ lấy tin này ở đâu hay từ vụ án Phạm Viết Đào rồi suy diễn. Có một điều giống phiên sơ thẩm lần trước, là đông công an quá, công an ngồi trong quán cà phê,  dọc ngã tư, cạnh hàng rào tòa phúc thẩm… Mình nghĩ có cần đông công an thế không ? khi chỉ xử một mình Trương Duy Nhất, mà tội trạng  của Nhất chỉ là cái tội: “dám nói”, một cái tội không động đến lông chân của một ai đó, nếu như người đó không muốn nghe.

             Qua cổng vào tòa án, y như qua cửa kiểm tra an ninh sân bay. Máy ảnh, điện thoại, máy ghi âm… phải bỏ lại, trình chứng minh thư cho người gác cổng xem có đúng họ tên với họ tên đã đăng ký xin vào dự không? Rồi qua cửa kiểm tra an ninh, nếu nghi ngờ có mang vật lạ, một người công an nữa sẽ đến kiểm tra. Đây là lần đầu tiên được trực tiếp dự một phiên phúc thẩm, xử người “ bất đồng chính kiến” hơn nữa, mấy người công an làm nhiệm vụ kiểm tra an ninh khuôn mặt lạnh như tiền, ít nói, nguyên tắc… làm cho mình hơi căng thẳng. Nhưng phút căng thẳng này cũng qua nhanh, vì mọi thủ tục mà tòa án yêu cầu đối với người đến dự, mình, Nguyên và anh Lợi đều đáp ứng gọn, đủ.

         Cũng tưởng sẽ vào được phòng xử án để nghe Nhất , tòa, luật sư tranh tụng, không ngờ…! Những người có trách nhiệm của tòa Phúc thẩm mời mọi người đến dự vào phòng báo chí, xem xử án qua một màn hình lớn. Mình nhìn quanh, cũng chỉ thấy có một vài phóng viên một số tờ báo quen mặt, rồi thì… đông công an.

       Công an đông, thái độ vui, bình thản, có một vài người mặc áo giáp chống đạn, đội mũ sắt, đôi ba người cầm cái gậy (dùi cui) đi đi, lại lại tung tẩy, chào người này, hỏi người kia… có mấy nữ công an mặc thường phục, nét mặt xinh, duyên dáng… gần như có cảm tưởng họ không để ý đến ai. Ây vậy một lần Nguyên vô ý khẽ để hai chân lên ghế trước, lập tức một người công an trẻ đến nhắc: “Anh bỏ chân xuống!”. Nguyên chấp hành nghiêm túc.

        Khi phiên tòa bắn đầu xử, màn hình hiện lên khung cảnh bên trong, Nhất bị còng tay, ngồi hai bên là hai người công an. Khi thẩm phán Nguyễn Văn Bường, chủ tọa phiên tòa tuyên bố phiên tòa phúc thẩm xử Trương Duy Nhất bắt đầu, mình thấy mọi người trong phiên tòa đều đứng lên, rồi lại ngồi xuống. Duy chỉ có Nhất được tháo còng đứng để nghe chủ tọa phiên tòa tiến hành tố tụng. Thái độ, nét mặt của Nhất bình tĩnh tự tin, ánh mắt lúc nào cũng nhìn thẳng.

Cũng như bao lần khác, tòa hỏi lý lịch, rồi đọc cáo trang…tiếng truyền qua loa rõ, màn hình hiện hình rõ nét. Mình yên tâm, Nguyên ngồi cạnh cũng yên tâm, như vậy tuy ở bên ngoài, nhưng với cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại như thế này có thể theo dõi từ đầu đến cuối phiên tòa. Thẩm phán đọc cáo trạng của Nhất giọng rất to, khúc chiếc, rõ ràng ai cũng nghe thấy nhưng đến khi tòa hỏi Nhất “ Anh có nghe rõ bản cáo trạng không ?” . Nhất trả lời: “ Bị cáo nghe rõ nhưng bị cáo không đồng ý một số ý trong bản cáo trạng, như…” thì tự nhiên loa tắt tiếng, trên màn hình chỉ thấy miệng của Nhất  lên xuống, mở ra, thu lại… tuyệt nhiên mọi người ngồi cùng xem với mình không biết Nhất đang nói gì? Có lẽ do trục trặc kỹ thuật!!!

Một lúc sau, tự nhiên lại nghe tiếng của thẩm phán : “ Được rồi, mọi yêu cầu của anh chúng tôi ghi nhận, anh nghe tòa hỏi tiếp đây! ” Rồi ông thẩm phán lại hỏi, đại ý, những việc làm như vậy, Nhất có thừa nhận đúng với cáo trạng không? Nhất trả lời thì… không nghe được vì…trục trặc kỹ thuật!!! Rồi đến lời bào chữa của luật sư Trần Vũ Hải, lúc nghe được, lúc thì không? Chỉ thấy hình ông giơ tay chỉ chỗ này, chỉ chỗ kia, rồi cúi xuống đọc. Mình chú ý một đoạn hình, may có cả tiếng lẫn hình khi luật sư Trần Vũ Hải đang vận dụng các điều khoản trong bộ luật hình sự để chứng minh Nhất không phạm tội thì thấy tiếng ông Thẩm phán Bường cắt ngang: “ Những điều đó đề nghị luật sư không trình bày, chấm dứt tại đây, luật sư trình bày sang điều khác đi…còn tôi đề nghị thái độ luật sư cần nghiêm túc, nếu còn như vậy tôi sẽ yêu cầu luật sư ra khỏi phòng xét xử”. Nét mặt luật sư Trần Vũ Hải nhẫn nhục một cách tội nghiệp rồi luật sư trình bày… Lại không nghe được tiếng vì… trục trặc kỹ thuật!!! Trên màn hình mình thấy hình ảnh đôi ba lần một anh công an trẻ đến ngăn luật sư Hải đừng đọc một điều gì đó trong bài viết mà luật sư đang đọc giữa tòa.

         Nghĩa là….

         Mình, Nguyên, anh Lợi cùng một số người khác được vào tòa phúc thẩm xem xử Trương Duy Nhất nhưng… thực trên thực tế, chiếm gần hết thời gian là xem “ Phim câm” Nguyên nói với mình: “ Nên đào tạo phòng viên báo chí, truyền hình nước mình thêm bộ môn khẩu hình, nghĩa là nhìn miệng  mấp máy biết họ đang nói gì.”. Còn mình lại nghĩ :“… Bên trong cứ xử kín Trương Duy Nhất không cho ai vào dự
còn bên ngoài với phòng đẹp, thoáng mát, màn hình hình rõ như thế này, tòa phát lại các trận của World Cup tối qua cho tất cả mọi người tới xem, người đến xem chắc chắn sẽ đến rất đông. Rồi chỉ thị cho báo chí, đài, ti vi… ghi lại hình ảnh này, tuyên truyền với dư luận trong và ngoài nước rằng  phiên tòa được “ xét xử  công khai có đông người đến dự”. Thế lại hóa hay! ”.

        … Phiên tòa kết thúc chóng vánh, từ lúc bắt đầu diễn ra đến lúc kết thúc phiên xử phúc thẩm Trương Duy nhất chỉ gần hai tiếng đồng hồ. Có nhiều lý do, rõ nhất hễ Luật sư trình bày điều gì, thẩm phán đều ngăn lại: “ Điều này tòa đã biết, luật sư không cần trình bày.” Còn một điều nữa, tòa cho phép Trương Duy nhất nói lời cuối cùng,trước khi tuyên án hai năm tù giam, y án sơ thẩm. Nhưng thật lạ, khi Trương Duy nhất định nói, lại bị tòa ngăn lại, không cho nói!!!

         Nhất lắc đầu nhẹ, nở một nụ cười… chẳng biết tả thế nào!

         Cùng lúc đó có hai người công an đến áp giải Nhất đi ra ngoài, thấy rõ tấm lưng của Nhất đẫm mồ hôi.

        Trên màn hình, mình và mọi người không nghe thấy tiếng, nhưng thấy hình con gái của Nhất, sinh viên năm cuối một trường đại học ở Đà Nẵng đứng lên nói to một điều gì đó như quát vào mặt các quan tòa.

         Mình không hiểu.

         Mình gặp Phượng, vợ Nhất ngoài cổng, hỏi: “ Lúc này con gái em nói điều gì thế ?”.

         Phượng trả lời:

         - Cháu nói: “ Bố tôi là người yêu nước tại sao các ông lại bắt giam?”.

------------------

(1) – Phạm Xuân Nguyên – Nhà phê bình văn học.

(2) – Thái Bá Lợi – Nhà Văn

        

Nguồn: http://trankytrung.com/read.php?729

Cần gỡ vỏ "Nhạy cảm chính trị" và "Văn hóa truyền thống" để Việt Nam phát triển

Thái Tuấn

Càng đi khám phá những mảnh đất khác nhau trên khắp miền tổ quốc, càng gặp nhiều người dân bình thường giản dị, nói chuyện với những trí thức, sinh viên hay cựu chiến binh, càng thấy Việt Nam mình giàu tiềm năng và khát khao phát triển. Tuy nhiên, những tiềm năng đó vẫn mãi đang là tiềm năng, nguy hại hơn nó đang ngày càng bị mai một. Lý do là chúng ta đang tự dựng lên những rào cản gây hại cho sự phát triển của dân tộc.

Ảnh: Một cảnh trong phim "Bụi đời chợ lớn" bị cấm chiếu gây nhiều tranh cãi (Nguồn: Internet)

Điều thứ nhất đó là nỗi sợ nhạy cảm chính trị bóp nghẹt tự do trong nghiên cứu các vấn đề kinh tế, chính trị và xã hội. Các báo cáo nghiên cứu đều chung chung nửa vời, mang tính hình thức đối phó hơn là phân tích tận gốc nguyên nhân của vấn đề. Nhiều Giáo sư đảm nhận những vị trí quan trọng, có thể gọi là “đầu não tư duy” của khoa học xã hội Việt Nam, nhưng tự kiểm duyệt và biết rõ mình nên dừng ở đâu, đề tài nào là nhạy cảm không nên động đến. Những chủ đề sát sườn phản ánh hiện thực của xã hội như “tại sao hiện tượng tự tử hiện nay dường như lại phổ biến hơn, có phải sự bức bách trong xã hội đã bị đẩy đến tận cùng không?” hay nội dung phức tạp hơn như “xã hội dân sự là gì, và thực sự xã hội dân sự có ích gì cho sự phát triển của đất nước không?” thì luôn luôn nằm ngoài danh sách có thể nghiên cứu.

Rõ ràng, nỗi sợ nhạy cảm chính trị đã trở thành một bùa lưới bổ vây các bộ óc “trí thức” làm họ không thể nghĩ vượt qua giới hạn cho phép. Điều này cũng xảy ra với những người lĩnh trách nhiệm “quản lý nhà nước” trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Những kiểm duyệt như “hình này vi phạm thuần phong mỹ tục” hay “tác phẩm kia không phản ánh đúng cuộc sống” và “câu chuyện này bị phóng tác có thể gây hiểu nhầm cho độc giả” là những diễn giải, quy chụp hoặc thậm chí kết tội “phản động” vì yếu tố “nhạy cảm chính trị”. Điều này làm cho mọi người không được tự do suy nghĩ và tuy duy, ngay trong việc thưởng thức các tác phẩm văn hóa nghệ thuật. Thử hỏi, khi đó thì làm sao có thể tạo ra các phát minh, sáng chế và cái mới cho xã hội được?

Bên cạnh đó còn có nỗi sợ của sự kết nối, nhóm họp và trao đổi thông tin trong một môi trường tự do. Người Việt Nam cứ nghĩ đến tụ họp đông người, thảo luận một vấn đề về chính trị, xã hội hoặc văn hóa gì đó thì coi là nhạy cảm, có thể bị theo dõi, hạch sách hoặc phạm pháp. Chính vì vậy, trong người ta hình thành một ý thức tự kiểm duyệt, không chia sẻ thông tin rộng rãi, không trao đổi cởi mở thẳng thắn những điều mình suy nghĩ, và cuối cùng hậu quả là không dám sáng tạo và phản biện nữa. Với sự tự kiểm duyệt như vậy, chắc chắn người Việt Nam không thể phát minh ra những internet hay facebook, vì ngay việc chia sẻ và kết nối đã thấy sợ rồi, chứ đừng nghĩ đến việc phát minh ra những công nghệ hoặc cách thức kết nối con người và ý tưởng lại với nhau.

Điều thứ hai là kỳ thị sự khác biệt trong văn hóa của người Việt Nam. Có lẽ, một trong những điều kỳ lạ là người Việt Nam đã xây cho mình những cái hộp gọi là truyền thống, mỹ tục và bất cứ những gì có tính phá cách, chưa biết tốt hay xấu, có ích hay không có ích đều lập tức bị ném đá rào rào. Một tư tưởng cho rằng chúng ta có giá trị riêng của mình, người ở nước khác như vậy được, chứ người của chúng ta không như vậy được khá phổ biến không những trong quần chúng mà ngay trong đội ngũ lãnh đạo. Đây chính là nguyên nhân giảm tính bao dung với những người đi đầu, phá cách và đổi mới. Một ví dụ rất rõ cho chúng ta học hỏi là Hàn Quốc. Nếu Hàn Quốc cứ khư khư giữ gìn các giá trị truyền thống, chắc họ đã không có trào lưu K-pop, tạo ra tình cảm với người Hàn kèm theo hàng hóa Made in Korea tràn ngập thị trường châu Á và thế giới.

Rõ ràng, khi chúng ta khư khư giữ văn hóa “truyền thống tốt đẹp”, chúng ta vô hình chung đặt mình vào vị trí “phòng thủ”, chống đối những cái mới. Điều này là vô ích và không thể, vì những lớp vỏ dù cứng đến đâu cũng bị phá vỡ bởi lớp trẻ. Điều tệ hại là khi đó, họ sẽ vứt bỏ những cái hộp do cha ông để lại mà không chủ động điều chỉnh nó. Hậu quả là tạo ra một nền văn hóa méo mó, dẫn đến sự mất gốc thật sự của văn hóa Việt Nam.

Một quốc gia không thể phát triển nếu không có tự do nghiên cứu, sáng tạo và nền tảng văn hóa sống động, giầu có và tương thích với xu hướng toàn cầu. Chính vì vậy chúng ta cần gỡ bỏ lớp vỏ mang tên “nhạy cảm chính trị” và “văn hóa truyền thống” để bơm sinh khí vào cuộc sống nói chung, và văn hóa nghệ thuật nói riêng. Khi đó, Việt Nam mới có thể giải phóng tiềm năng con người và tạo ra nền tảng phát triển bền vững.

Nguồn: Diễn Ngôn