Liên Hiệp Quốc: Việt Nam ‘cần bỏ điều 88, 79′
Phiên phúc thẩm ở Hà Nội ngày 22/9 xét xử ông
Nguyễn Hữu Vinh và cộng sự giữ nguyên mức án ban đầu.
Cao ủy nhân quyền Liên Hiệp Quốc bày tỏ lo ngại về vụ bắt giữ
blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức Mẹ Nấm.
Trong thông cáo ngày 14/10, ông Zeid Ra’ad Al Hussein chỉ trích
Điều 88, Bộ luật hình sự Việt Nam liên quan tội “Tuyên truyền chống Nhà nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.
Bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh
Khánh Hòa bắt và khởi tố ngày 10/10 vì điều 88.
Ông Zeid Ra’ad Al Hussein nói: “Điều 88 trên thực tế biến bất kỳ
công dân Việt Nam nào cũng có tội khi họ dùng tự do căn bản để bày tỏ ý kiến,
thảo luận hay chất vấn chính phủ và chính sách”.
“Điều luật rộng khắp, không định nghĩa rõ ràng giúp quá dễ dàng để
dập tắt mọi quan điểm trái chiều và tùy ý tạm giữ cá nhân dám chỉ trích chính
sách của chính phủ”.
“Tôi kêu gọi chính phủ Việt Nam tuân thủ ràng buộc về luật nhân
quyền, xóa bỏ các cáo buộc với bà Quỳnh và thả bà ngay lập tức,” vị cao ủy nói.
‘Vi phạm nhân quyền’
Thông cáo của Liên Hiệp Quốc cũng nhắc đến “các trường hợp tương
tự”, trong đó có vụ nhà hoạt động Nguyễn Văn Đài và trợ tá Lê Thu Hà bị bắt từ
tháng 12/2015 theo điều 88.
Cao ủy nhân quyền Liên Hiệp Quốc nhắc đến việc tòa kết án năm năm
tù với ông Nguyễn Hữu Vinh và ba năm với trợ tá Nguyễn Thị Minh Thúy theo Điều
258.
Ông cũng đề cập việc hai thanh niên bị kết án ba năm và hai năm tù
vì điều 88, Nguyễn Hữu Quốc Duy và Nguyễn Hữu Thiên An diễn ra tại Tòa án tỉnh
Khánh Hòa.
Thông cáo của Liên Hiệp Quốc kêu gọi chính phủ Việt Nam xóa bỏ
điều 88, và các điều 79, 87, 245 và 258 luật hình sự mà cao ủy nhân quyền nói
là “vi phạm tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế”.
Ông Zeid Ra’ad Al Hussein kêu gọi Việt Nam trả tự do cho “toàn bộ
các cá nhân bị giam giữ liên quan các điều luật này”.
Việt Nam chưa đưa ra phản ứng về lời kêu gọi của Cao ủy nhân quyền
Liên Hiệp Quốc.
HRW: Điều 88 của Việt Nam là công cụ bịt miệng
dân
Trà Mi
Blogger Mẹ Nấm – Nguyễn Ngọc Như Quỳnh
Một nhà hoạt động trẻ bị bắt khởi tố về tội ‘tuyên truyền chống
nhà nước’ khiến thế giới một lần nữa lên án hồ sơ nhân quyền của Việt Nam.
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức blogger Mẹ Nấm, sinh năm 1979, bị bắt
khẩn cấp hôm 10/10 tại Nha Trang giữa những hoạt động ôn hòa kêu gọi bảo vệ môi
trường và xử lý minh bạch vụ Formosa gây thảm họa môi trường miền Trung.
Thành viên chủ chốt của Mạng lưới Blogger Việt Nam được nhiều
người biết đến vì các bài viết và hoạt động kiên trì cổ súy cho dân quyền-nhân
quyền-chủ quyền từng nhận giải thưởng Nhà đấu tranh Dân quyền 2015 của tổ chức
Civil Rights Defenders có trụ sở tại Thụy Điển.
Nay, tên tuổi của cô lại được quốc tế chú ý sau vụ bắt giữ mà Mỹ,
Châu Âu và giới hoạt động nhân quyền trên thế giới đồng loạt lên án là xâm phạm
quyền con người.
Trong cuộc trao đổi với Trà Mi VOA Việt ngữ, ông Phil Robertson,
Phó giám đốc phụ trách khu vực Châu Á thuộc tổ chức bảo vệ nhân quyền Human
Rights Watch nói điều 88 rõ ràng là ‘công cụ’ để Việt Nam ‘bịt miệng dân’,
‘truy tố những người bất đồng quan điểm với nhà nước.’
Ông Phil Robertson: Thật hết sức quan ngại, một lần nữa họ lại dùng điều 88, điều
luật hoàn toàn xâm phạm quyền tự do bày tỏ quan điểm, để tìm cách kiểm soát bất
kỳ quan điểm nào mà họ không thích. Điều 88 quá bao quát, bất cứ phát biểu nào
nhà nước không thích đều có thể bị liệt kê là ‘tuyên truyền chống nhà nước’ và
bị hình sự hóa. Chúng tôi đã nhiều lần kêu gọi dỡ bỏ điều luật này vì nó phản lại
cam kết của Việt Nam với quốc tế, nhưng Hà Nội không hồi đáp đề nghị đó.
Trà Mi: Thêm một lần kêu gọi
sau một vụ bắt giữ, có biện pháp nào hay hơn giúp chấm dứt vi phạm hơn là để
tái diễn vi phạm và tái diễn phản đối?
Ông Phil Robertson: Một cách cơ bản, phải có sự thay đổi trong cách nhà nước tiếp
nhận chỉ trích trong quần chúng. Họ phải nhận thấy rằng những người như Mẹ Nấm
đang cổ võ cho sự quản trị tốt hơn, chính quyền tốt hơn, chống tham nhũng tốt
hơn. Những người đó đáng ra phải tán dương chứ không phải bỏ tù. Nhà cầm quyền
phải biết rằng dân có quyền lên tiếng về cách họ lãnh đạo đất nước, đằng này
nhà nước Việt Nam lại hành xử hoàn toàn trái ngược.
Trà Mi: Chiến thuật này tái
diễn vì thấy có hiệu quả, vậy làm thế nào để vô hiệu hóa những điều ông đang
lên án đó?
Ông Phil Robertson: Chiến thuật của họ là tìm cách đe dọa những người nổi bật nhất,
tìm cách làm cho mọi người sợ hãi vì thấy rằng người nào lên tiếng mạnh nhất sẽ
đi tù sớm nhất.
Trà Mi: Ông có nghĩ chiến thuật
của họ thành công?
Ông Phil Robertson: Tôi nghĩ chỉ thành công với một số trường hợp, nhưng nhìn chung
thì không, vì những nhà hoạt động như Quỳnh ngày càng nhiều, họ can đảm đứng
lên thể hiện quan điểm. Bắt một Như Quỳnh này sẽ xuất hiện những Như Quỳnh khác
tiếp bước. Đây là một cuộc chiến mà nhà cầm quyền khó thắng. Vì vậy, chính phủ
Việt Nam nên thay đổi chiến thuật, nên nhận ra rằng quyền tự do bày tỏ quan
điểm không phải là kẻ thù mà là yếu tố giúp cải thiện cách quản trị Việt Nam.
Trà Mi: Chiến thuật này dù
không thành công với nội địa vì không dập tắt được bất đồng chính kiến, nhưng
ít ra cũng thành công với thông điệp rằng sự can thiệp của cộng đồng quốc tế
không dập tắt được những hành động bị lên án là vi phạm nhân quyền của Hà Nội. Ông
nghĩ sao?
Ông Phil Robertson: Chính quyền Việt Nam muốn tạo ấn tượng là áp lực thế giới chẳng
ảnh hưởng gì, nhưng thật ra có ảnh hưởng đó chứ. Một vụ bắt bớ hay tù đày được
thế giới chú ý thì các điều kiện nhà cầm quyền đối đãi với cá nhân đó cải thiện
hơn nhiều so với những trường hợp khác. Chúng tôi tin rằng với áp lực của quốc
tế, Việt Nam kiểu gì cũng phải hồi đáp, chỉ là họ không muốn để thấy là họ hồi đáp
trực tiếp. Trong nội bộ guồng máy cầm quyền Việt Nam cũng có nhiều quan ngại về
hình ảnh của chính họ, về đồng minh nào họ muốn có. Đôi khi những điều này được
thể hiện qua cách họ xử lý từng trường hợp, đặc biệt là những trường hợp có các
chiến dịch vận động. Các nhà hoạt động và bất đồng chính kiến cũng nhìn thấy
điều này, cho nên, họ vươn ra với cộng đồng thế giới ngày một nhiều hơn. Họ
hiểu rằng nếu thế giới lưu ý và lên tiếng về trường hợp của họ thì họ có được
sự bảo vệ trước những đòn trả thù của nhà nước Việt Nam. Hơn nữa đã có một vài
cải tổ trong một số lĩnh vực mà Hà Nội đánh giá là ‘ít nhạy cảm’ dù vẫn là một
tiến trình chậm chạp. Tóm lại, nếu không có áp lực thì chẳng có gì buộc họ phải
cải thiện, cải tổ cả.
Trà Mi: Như ông nói, dù có
những áp lực nhưng tiến trình vẫn còn ‘chậm chạp’. Thời điểm này có gì có thể
thúc đẩy nhanh hơn khi mà Hà Nội hầu như đã có được những gì họ muốn từ gia
nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO đến bước vào Hiệp định Tự do Thương mại xuyên
Thái Bình Dương TPP và cả được tháo gỡ hoàn toàn lệnh cấm vận võ khí?
Ông Phil Robertson: Tôi nghĩ những người ủng hộ cải tổ dân chủ cần phải vươn ra
nhiều hơn với thế giới để áp lực Việt Nam nhiều hơn. Các tổ chức bảo vệ nhân
quyền như chúng tôi sẽ nêu lên các trường hợp cụ thể và các vấn đề hệ thống tại
Việt Nam. Nhưng rốt cuộc, bất kỳ sự thay đổi nào cũng phải xuất phát ngay từ
bên trong Việt Nam. Người Việt trong và ngoài nước phải đòi hỏi nhiều hơn nơi
chính phủ Việt Nam để Việt Nam phát triển về cả mặt xã hội lẫn chính trị. Nhà nước
Việt Nam đã thông qua một số công ước nhân quyền quan trọng trong đó có Công
ước Liên hiệp quốc về các quyền dân sự và chính trị của công dân. Cho nên, cần
phải tiếp tục những áp lực cả trong lẫn ngoài nước Việt Nam để thu hẹp khoảng
cách giữa lời nói và hành động của Hà Nội về dân chủ và nhân quyền.
Trà Mi: Hiện giờ có đòn bẩy nào
hữu hiệu chăng?
Ông Phil Robertson: Áp lực ngoại giao và áp lực kinh tế liên hệ với mậu dịch. Nếu
TPP được xúc tiến, sẽ có những cải cách về lĩnh vực lao động tại Việt Nam. Các
định chế tài chính trên thế giới như Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển
Châu Á, trong các dự án của họ tại Việt Nam, phải nỗ lực hơn để đảm bảo có một
sự quản trị tốt và tôn trọng nhân quyền tại Việt Nam. Họ chưa làm được như thế.
Hơn nữa, đội ngũ phụ trách các nước trong Liên hiệp quốc phải thật sự tăng cường
nỗ lực. Thường các vấn đề về nhân quyền của các nước hay bị bỏ qua một bên để
dễ dàng cho nghị trình làm việc của Liên hiệp quốc, nhưng theo tôi, phát triển
quốc tế và nhân quyền quốc tế phải song hành với nhau. Không thể đổ quỹ phát
triển vào một quốc gia quản trị tồi mà kỳ vọng sẽ gặt hái được kết quả tốt. Một
trong những cách để quỹ phát triển phục vụ người dân chứ không rơi vào tay quan
tham nhũng là phải đảm bảo có được một nhà nước quản trị minh bạch và người dân
có quyền vạch trần những sai phạm.
Human Rights Watch chúng tôi có nhân viên và quan sát viên tại Hội
đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc. Chúng tôi tham dự các cuộc Kiểm điểm Nhân quyền
Định kỳ của Việt Nam và các nước khác. Chúng tôi cũng tham gia vận động tại Đại
hội đồng Liên hiệp quốc. Chúng tôi sẽ tiếp tục gióng chuông báo động về những
vi phạm nhân quyền Việt Nam, nhưng các tổ chức khác như những cơ quan Liên hiệp
quốc, trong phạm vi hoạt động của mình, phải tìm cơ hội tăng cường quyền lực
cho người dân Việt Nam và ủng hộ họ trong công cuộc đòi hỏi tôn trọng nhân
quyền. Liên hiệp quốc đã tuyên bố muốn có một khung làm việc đặt trọng tâm vào
nhân quyền, nhưng thực tế tới nay, chúng ta chưa thấy đội ngũ phụ trách về Việt
Nam trong Liên hiệp quốc thực hiện điều này.
Trà Mi: Trở lại vụ bắt giữ
blogger Mẹ Nấm sau vài năm tạm ngưng áp dụng điều 88 trong các vụ truy tố giới
hoạt động. Có thể thấy gì từ sự ‘quay trở lại’ này?
Ông Phil Robertson: Mẹ Nấm bị bắt một phần là vì đã mạnh mẽ chỉ trích vụ bê bối ô
nhiễm môi trường liên quan đến Formosa. Mức độ công ty Formosa xả thải độc ra
biển rõ ràng cho thấy họ yên tâm là đã có sự bảo vệ từ trên cao. Blogger Mẹ Nấm
chất vấn và nêu vấn đề mà nhà nước Việt Nam xem là nhạy cảm vì nhà nước có liên
quan trong vụ này, trong việc bảo vệ Formosa. Khi nhà nước không còn cách nào để
bịt miệng dân thì họ lôi điều 88 ra áp dụng, quy tội ‘tuyên truyền chống nhà
nước’, vốn là công cụ dễ nhất để truy tố những nhà hoạt động và những người bất
đồng quan điểm với nhà nước.
Trà Mi: Blogger Mẹ Nấm bị bắt
không vì cổ súy đa đảng hay có hoạt động đảng phái chính trị, mà vì các hoạt
động xã hội trong đó có bảo vệ môi trường, khiến có ý kiến cho rằng đây là một
sự ‘khủng bố của nhà nước’ vì chỉ cần có ý kiến trái ngược là bị nhắm mục tiêu.
Ý kiến ông ra sao?
Ông Phil Robertson: Nói vậy thì hơi quá, vấn đề ở đây là sự độc tài của nhà nước,
một nhà nước lạm dụng quyền hành của mình để buộc người ta không được thắc mắc
về lời lẽ-hành động của nhà nước. Người dân có quyền chỉ trích, có quyền đòi
hỏi thay đổi miễn là họ đòi hỏi một cách ôn hòa, nhưng nghịch lý ở chỗ những
người đi đầu, những nhà hoạt động như Mẹ Nấm, lại bị biến thành tội phạm. Đó là
điều chúng tôi quan tâm.
Trà Mi: Vậy Human Rights Watch
muốn gửi thông điệp gì đến người dân Việt Nam và nhà nước Việt Nam?
Ông Phil Robertson: Chúng tôi muốn người dân Việt Nam tiếp tục khẳng định quyền của
mình vì những gì họ đang làm không sai trái. Họ có quyền biểu tình, quyền tiếp cận
thông tin và bày tỏ quan điểm trái chiều với nhà nước. Nhà nước Việt Nam phải
lắng nghe thay vì đàn áp. Họ phải nhận ra rằng những người lên tiếng bất đồng
với nhà nước không phải kẻ thù của nhà nước. Không một nhóm nào được độc quyền
cho mình là chân lý, là sự thật. Mọi người phải cùng làm việc, cùng lắng nghe
để đưa đất nước phát triển, văn minh. Chúng tôi kêu gọi phóng thích ngay lập
tức Mẹ Nấm. Blogger này không làm gì sai cả.
Trà Mi: Chân thành cảm ơn ông
vì thời gian dành cho cuộc trao đổi này.
T.M. – P.R.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Nhân quyền và bạo quyền