Một tổ chức xã hội dân sự bị đàn áp suốt 50 năm qua như thế nào?

Một tổ chức xã hội dân sự bị đàn áp suốt 50 năm qua như thế nào?

LS Nguyễn Lệnh

Cựu HĐS Hội HĐVN

     Hội Hướng Đạo Việt Nam (HĐVN) được thành lập hợp pháp ngày 7/2/1946 là một tổ chức xã hội dân sự có mục đích huấn luyện thanh thiếu niên về ba phương diện: đức, thể, thực theo tôn chỉ “không hoạt động và cổ động chính trị”, dựa trên một hệ thống tự giáo dục tiến bộ gọi là “Phương pháp Hướng đạo”.

Các chứng cứ pháp lý còn lưu giữ đã chứng minh rằng Hội HĐVN vẫn hoạt động hợp pháp từ khi thành lập 7/2/1946 cho đến năm 1965 như: Thẻ đại biểu của ông Phạm Ngọc Try là đại biểu của Đoàn đại biểu Hội Hướng đạo Việt Nam ghi ngày 9/4/1957 tham dự Đại hội Thành lập Hội Liên Hiệp Thanh niên Việt Nam; Thẻ đại biểu của ông Phạm Ngọc Try là đại biểu của Đoàn đại biểu Hội Hướng đạo Việt Nam ghi ngày 18/12/1961 tham dự Đại hội Toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam Lần thứ 2; và Văn bản ngày 5/2/1965 của Hội nghị Huynh trưởng Hướng đạo sinh miền Bắc tổ chức tại Hội quán ở Hàng Trống, Hà Nội gởi các anh chị Huynh trưởng và các bạn Tráng, Thiếu, Ấu Hướng đạo sinh Trung, Nam bộ.

Theo quy định tại Điều thứ 12 của bản Điều lệ Hội HĐVN thì Đại Hội đồng – hay còn gọi là Hội nghị Huynh trưởng Hướng đạo sinh, “một năm họp một lần”. Những năm tiếp theo sau năm 1965, Hội nghị Huynh trưởng Hướng đạo sinh miền Bắc không còn được tiếp tục tổ chức hằng năm mà theo lời kể lại của các lão huynh trưởng là do “lệnh cấm ở trên”. Do đó, chỉ có thể xác định được là Hội HĐVN hoạt động bình thường từ năm 1946 đến 1965 – được tổng cộng là 19 năm. 

Còn từ năm 1965 đến 1975, Hội HĐVN 1946 đã không thể tổ chức Hội nghị Huynh trưởng Hướng đạo sinh hằng năm theo Điều lệ. Chỉ có lời giải thích (thiếu chứng cứ) của các huynh trưởng là do “lệnh cấm ở trên”. Tuy nhiên, nếu nhìn vào lý lịch và thành tích của các huynh trưởng lãnh đạo Hội HĐVN, chúng ta phải thừa nhận rằng chỉ có lệnh cấm ở cấp “tối cao” của Đảng CSVN mới khiến cho tổ chức xã hội dân sự này phải “im hơi lặng tiếng” suốt 10 năm (1965-1975). 

Xin được kể ra tên một số Huynh trưởng Hướng Đạo sinh trong Hội HĐVN 1946 nổi tiếng như: Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Tạ Quang Bửu, BS. Phạm Ngọc Thạch, LS.Thái Văn Lung, KS. Kha Vạn Cân, BS. Nguyễn Văn Thủ, Mai Chí Thọ, Nguyễn Cơ Thạch, Văn Cao, Thế Lữ, Nguyễn Đình Thi, Hoàng Quý, Lưu Hữu Phước, Phan Huỳnh Điểu, Tôn Thất Tùng, Hoàng Đạo Thúy, Trần Ngọc Chụ, Phạm Ngọc Try… Đối với những Huynh trưởng này thì “kỷ luật đảng” có uy lực trực tiếp và có hiệu lực hơn “quyền tự do tổ chức và hội họp” được quy định tại Điều 10 Hiến pháp 1946 và Điều 25 Hiến pháp 1959. Hội HĐVN đã thật sự bị đàn áp ngầm nên không thể tổ chức Hội nghị Huynh trưởng HĐS trong suốt 10 năm. Các hội viên bị tước mất quyền hội họp và lập hội được Hiếp pháp và pháp luật quy định dù không có một văn bản của cơ quan, tổ chức nào công khai cấm đoán.

Tiếp đến là sự kiện xảy ra cho Hội HĐVN vào ngày 2 miền đất nước Việt Nam được thống nhất 30/4/1975. Ngày thống nhất đất nước những tưởng sẽ mang lại sự thống nhất cho 2 Hội HĐVN của 2 miền Nam, Bắc nhưng trên thực tế đã xảy ra điều ngược lại. Hội HĐVN ở miền Nam được tự do hoạt động từ 1953 đến 1975, có số hội viên tính đến ngày 31/12/1974 là 14.432 người, trong đó có 2.204 huynh trưởng. Vào ngày thống nhất đất nước, Hội HĐVN ở miền Nam này đã bị chính quyền mới do Đảng CSVN lãnh đạo tịch thu trụ sở hội ở số 18 Bùi Chu, Q.1, Sài Gòn mà không có căn cứ pháp lý gì và cũng không xác lập chứng từ gì liên quan đến việc tịch thu tài sản của một tổ chức xã hội dân sự hoạt động hợp pháp. Đây là sự đàn áp đầu tiên có tính công khai của Đảng CSVN và chính quyền mới đối với Hội HĐVN. Sự đàn áp công khai qua cách tịch thu hội sở đã báo hiệu cho những hành vi đàn áp ngấm ngầm hoặc công khai về sau đối với các hội viên Hội HĐVN. Do bị tước mất tài sản và tư cách pháp nhân, các hội viên phải tìm chỗ sinh hoạt ở những nơi công cộng, những cơ sở tôn giáo hay địa điểm tư nhân. Và dù các hội viên Hội HĐVN sinh hoạt ở bất cứ nơi đâu sau ngày 30/4/1975, chính quyền vẫn công khai hay ngấm ngầm bức hiếp, đàn áp và tước đoạt quyền tự do hội họp, lập hội mà họ đã được pháp luật công nhận trên cả 3 miền đất nước Việt Nam từ năm 1932 với các tên hội khác nhau là: Hội Hướng Đạo Bắc kỳ (thành lập 28/9/1932), Hội Hướng Đạo An Nam (tức Hội Hướng Đạo Trung kỳ, thành lập 15/12/1932) và Tổng cuộc Hướng Đạo Nam kỳ (thành lập 24/7/1932). Xin kể ra sau đây một số trường hợp tiêu biểu mà các hội viên Hội HĐVN bị chính quyền đàn áp được ghi lại trên tư liệu hoặc theo lời kể của nhân chứng cụ thể:

– Trường hợp của huynh trưởng Trần Văn Hợp là Đạo trưởng Đạo Xuân Hòa thuộc Châu Gia Định của Hội HĐVN 1953: Năm 1980, Trưởng Trần Văn Hợp phục hoạt Đạo Xuân Hòa, được coi là đơn vị HĐ phục hoạt đầu tiên của Hội HĐVN sau năm 1975. Trưởng Trần Văn Hợp đã bị chính quyền mời làm việc rất nhiều lần vì “hoạt động Hướng Đạo” nhưng chỉ xin kể ra lần bị mời làm việc đáng nhớ nhất là vào ngày 23/2/1995. Trong cuốn Kỷ yếu 50 năm (1957-2007) Gia đình Hướng Đạo Xuân Hòa – trang 46, kể lại chuyện các huynh trưởng bị CA Tp.HCM mời làm việc liên tục từ ngày 23/2/1995 vì đã tổ chức Trại Họp bạn ở Suối Tre, Xuân Lộc, Long Khánh. Xin trích: “Anh Trần Văn Hợp đã bị cơ quan CA làm việc liên tục trong 2 tuần lễ, anh NGH cũng mất 4 ngày, anh BVH 1 ngày và TNC 1 buổi”.

– Trường hợp các em Ấu sinh (tuổi từ 5 đến 10) phải chui vào “nhà cốt” hay “ngoài nghĩa địa” để được sinh hoạt Hướng đạo có thể là trường hợp chưa từng xảy ra ở bất cứ quốc gia, vùng, lãnh thổ nào có tổ chức Hướng đạo từ trước tới nay. Xin được trích dẫn biên bản cuộc họp ngày 23/4/2004 tại Giáo xứ Tân Định, Quận 3, Tp.HCM, để có thể thấy được hình ảnh tội nghiệp của các em Ấu sinh Hướng đạo theo đạo Công giáo bị bức hiếp, đàn áp như thế nào qua lời của một nữ huynh trưởng HĐ và một Linh mục huynh trưởng HĐ thuộc Gia đình Hướng đạo Xuân Hòa : (Trang 106 và 109 Tài liệu GHX sưu tầm)

“Trưởng Võ Thanh Thủy: Chúng con đại diện cho Đạo Biển Đông rất đồng tình với Trưởng Đức và Trưởng Hiến. Chúng con thấy rằng chúng con sinh hoạt rất là khổ sở, có những lúc chúng con phải chui vào nhà cốt để sinh hoạt. Phải mặc thường phục, thậm chí phải chế ra các loại áo thung thêu hoa Bách hợp nho nhỏ. Chúng con chơi trong các giáo xứ được các cha xứ ủng hộ”.

“Linh mục Trần Văn Hộ: … Các nơi chơi lén, như Liên đoàn của chị Tâm sinh hoạt tại giáo xứ Hòa Bình của tôi tại khu vườn ngoài nghĩa địa, nhưng tôi nhắc chị Tâm nếu cho các em đeo phù hiệu thì tôi biết ăn nói làm sao, còn chơi cứ việc chơi. Nhưng chị Tâm nói, thỉnh thoảng phải làm như vậy các em mới thích. Nói vậy chứ tôi vẫn ủng hộ. Thực tế tôi cũng bị mời làm việc để hỏi tôi có phải Tuyên úy HĐ không. Tôi vẫn trả lời có, và tôi cũng nói cho họ biết tôi đã tham dự lễ truy điệu cụ Hoàng Đạo Thúy, Đại tá Quân đội Cụ Hồ là một Trưởng cao cấp trong Hội HĐVN.”

– Trường hợp 2 Tráng sinh Hướng đạo ở thành phố Qui Nhơn, tỉnh Bình Định, tên HNS và NVT, đã bị CA đến tận nhà buộc phải làm “Giấy cam kết” không được sinh hoạt Hướng Đạo nữa.

– Trường hợp đàn áp của CA đối với sinh hoạt Hướng Đạo xảy ra gần đây nhất và có quy mô lớn nhất từ trước đến nay là vụ Trại Hợp Lực 2015 kỷ niệm 85 năm HĐVN, được tổ chức tại Khu du lịch Bửu Long, Biên Hòa vào các ngày từ 16 – 19/7/2015, với số lượng trại sinh đăng ký họp bạn là 2.017 HĐS từ khắp các tỉnh, thành ở VN. Các huynh trưởng trong Ban tổ chức trại đã làm đầy đủ những thủ tục hành chính và pháp lý như: lập danh sách 2.017 trại sinh có nộp bản sao giấy CMND hoặc giấy cho phép dự trại của trại sinh dưới 18 tuổi, mua bảo hiểm tai nạn cho các trại sinh, ký kết hợp đồng dân sự với Ban Giám đốc khu du lịch Bửu Long để được đảm bảo an ninh và được cung ứng các dịch vụ cần thiết cho trại… 

Trong ngày đầu tiên 16/7/2015, các trại sinh từ khắp nơi đến đất trại gần đông đủ để dựng lều và làm sân khấu chính tại trung tâm đất trại với tinh thần hoan hỷ, chuần bị cho lễ khai mạc vào sáng ngày 17/7/2015. Nhưng bất ngờ, ngay trong đêm 16/7/2015, một lực lượng CA mặc thường phục đã đột nhập Khu du lịch Bửu Long nên bị anh em bảo vệ Khu du lịch ngăn chận. Lực lượng CA đã khống chế anh em bảo vệ và lệnh cho tất cả trại sinh phải nhổ trại. Khi Ban Giám đốc Khu du lịch Bửu Long đứng ra thương lượng mới được lực lượng CA đồng ý cho các em rời khỏi đất trại trong ngày 17/7/2015 nhưng không được làm lễ khai mạc trại. Ban Giám đốc Khu du lịch sau đó đã xin lỗi Ban tổ chức trại và đề nghị được hủy hợp đồng dân sự đã ký giữa 2 bên. 

Các huynh trưởng trong Ban tổ chức Trại Hợp Lực đã không thể cầm được nước mắt khi nhìn cảnh các em Thiếu sinh và Tráng sinh của mình hoảng sợ rời đất trại trước khi khai mạc mà không hiểu lý do vì sao? Ban tổ chức trại phải gỡ một vài tấm băng rôn Trại Hợp Lực mang qua một địa điểm vắng vẻ ở Vườn Xoài (Đồng Nai), treo tạm trên hàng rào để các huynh trưởng đại diện cho HĐVN cùng với khoảng 30 em HĐS đón chào ông Jose Rizal C. Pangilinan, Giám đốc Văn phòng Hướng Đạo Thế giới – Khu vực Á châu Thái Bình Dương (APR) đến thăm trại Hợp Lực 2015 kỷ niệm 85 năm HĐVN theo lời mời trước đó của Phong trào HĐVN. (1)

Có thể thấy rõ, trong hầu hết những hành vi và những lần đàn áp hoạt động của các hội viên Hội HĐVN đều do CA thực hiện. Dù không có tiếng súng nổ ra nhưng lực lượng CA vẫn dễ dàng đàn áp những thanh thiếu niên VN chỉ có ước muốn được huấn luyện về 3 phương diện: đức, thể, thực, theo hình thức và phương pháp tiến bộ của Phong trào Hướng Đạo Thế giới – một phong trào xã hội dân sự phi chính trị đã phát triển 100 năm qua ở hơn 200 quốc gia, vùng lãnh thổ và ở VN được trên 85 năm.

Còn nếu muốn biết Đảng CSVN đã công khai đàn áp, ngăn cấm quyền hội họp, lập hội của hội viên Hội HĐVN như thế nào thì có thể căn cứ vào nội dung của 2 Thông báo của Ban Bí thư TW Đảng CSVN như sau:

1/ Thông báo số 143-TB/TW ngày 20/4/2004 của Ban Bí thư Trung ương do ông Phan Diễn ký:

Tại điểm số 2 của Thông báo 143, Ban Bí thư Trung ương đã giao cho “các tổ chức, cơ quan, đoàn thể, ban ngành có liên quan ở trung ương và cấp ủy của các địa phương…” đề ra biện pháp giải quyết vấn đề. Xin trích:

“2. Giao Ban Dân vận Trung ương theo hướng trên đây chủ trì, phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Nội vụ, các đoàn thể, các ban ngành có liên quan và cấp ủy của các địa phương có các tổ chức hướng đạo đang hoạt động chuẩn bị đề án tổng thể để giải quyết vấn đề này trình Ban Bí thư vào cuối quý II năm 2004. Đề án cần đánh giá rõ tình hình và đề ra biện pháp giải quyết cụ thể, phù hợp với từng địa phương, đơn vị, mà trọng tâm là Tp. HCM…”.

Có thể nhận thấy “biện pháp giải quyết” của Ban Bí thư nêu trên chẳng khác “lưới trời” được tung ra để ngăn cấm, đàn áp quyền hội họp, lập hội của các hội viên Hội HĐVN.

Tuy nhiên, sau 4 năm, việc thực hiện Thông báo số 143 của hệ thống tổ chức Đảng CSVN và chính quyền VN “còn nhiều hạn chế”, “chưa thật sự kiên quyết”, “giải quyết vấn đề hướng đạo chưa mang lại kết quả như mong muốn” nên Ban Bí thư TW đã cho ra đời tiếp Thông báo số 157-TB/TW ngày 20/5/2008.

2/ Thông báo số 157-TB/TW ngày 20/5/2008 của Ban Bí thư Trung ương do ông Trương Tấn Sang ký. (2)

     Thông báo số 157 có tất cả 7 điểm nhằm “tiếp tục thực hiện nghiêm chủ trương” ngăn cấm hoạt động Hướng đạo trong Thông báo số 143 bằng những “kế hoach cụ thể”. Xin trích dẫn nội dung này:

“3. Ban cán sự đảng Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ban Dân vận Trung ương, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các đoàn thể, ban, ngành có liên quan và các tỉnh ủy, thành ủy có hoạt động hướng đạo, lập kế hoạch cụ thể thực hiện chủ trương ‘không tái lập tổ chức hướng đạo’…”

Trong Thông báo số 143 thì “lưới trời” được Ban Bí thư giao cho “Ban Dân vận Trung ương chủ trì”; còn trong Thông báo số 157 thì “lưới trời” được Ban Bí thư chuyển giao cho “Ban cán sự đảng Chính phủ chủ trì”. Chính phủ có binh lực trong tay nên sẽ “thực hiện nghiêm chủ trương” hơn Ban Dân vận “còn nhiều hạn chế”, “chưa thật sự kiên quyết”, “giải quyết vấn đề hướng đạo chưa mang lại kết quả như mong muốn”. Người xưa có câu “dùng dao mổ trâu để giết gà”; còn trong trường hợp này có thể ví như “dùng dao mổ khủng long để giết gà” !!!

Dẫu sao đi nữa, trong Thông báo số 157 của Ban Bí thư đã ghi nhận “nét đẹp sáng ngời”, “điểm son chói lọi”, “chân lý không thể phủ nhận” của tổ chức hướng đạo dù tổ chức xã hội dân sự này đã bị Đảng CSVN đàn áp suốt 50 năm qua. Đó là sự ghi nhận tại điểm số 4 của Thông báo số 157. Xin trích:

“4. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam phối hợp với Bộ Giáo dục và đào tạo nghiên cứu, đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, rèn luyện thanh niên, thiếu niên, nhi đồng: tiếp thu có chọn lọc hình thức, phương pháp hướng đạo trong giáo dục và hoạt động của thanh thiếu niên;…”

     Vậy “phương pháp hướng đạo” là gì mà Ban Bí thư TW đã phải “dùng dao mổ khủng long để giết gà” nhưng lại muốn lấy những quả “trứng vàng” của con gà bị giết để đặt vào bụng gà của nhà mình? Xin được trích dịch nội dung về “phương pháp hướng đạo” trong Hiến chương của Tổ chức Thế giới Phong trào Hướng Đạo (WOSM) được đưa vào bản Dự thảo Điều lệ Hội HĐVN (14/02/2014) như sau:

    “ Phương pháp Hướng Đạo là một hệ thống tự giáo dục tiến bộ bằng cách:

      - Giữ Lời Hứa và Luật Hướng Đạo.

      - Học hỏi bằng thực hành.

      – Tổ chức theo hàng đội tự quản dưới sự hướng dẫn của huynh trưởng để biết dấn thân, khám phá tiến bộ và nắm được các kỹ năng sống; biết phát huy chí khí, tính tự lực và tinh thần trách nhiệm; biết tạo lập sự tin cậy, khả năng hợp tác và lãnh đạo.

      – Tham gia những sinh hoạt hào hứng theo sở thích bằng các trò chơi ngoài trời tiếp xúc với thiên nhiên, những hoạt động hữu ích cho cộng đồng, những công tác xã hội thiện nguyện.”

Tự giáo dục tiến bộ bằng cách giữ Lời Hứa và Luật Hướng Đạo chính là nền tảng của “phương pháp hướng đạo”. Lời hứa và Luật Hướng đạo được ghi tại Điều thứ 5 trong bản Điều lệ của Hội HĐVN 1946 như sau:

“Điều thứ 5: Hướng đạo sinh sau khi đã hiểu rõ luật hướng đạo và đã được huấn luyện đến trình độ thực hành luật ấy sẽ tuyên lời hứa sau đây:

          Lời hứa Hướng đạo Việt Nam.

          Tôi xin đem danh dự hứa rằng:

          Trung thành với Tổ quốc,

          Giúp đỡ mọi người không cứ lúc nào,

          Tuân theo Luật Hướng đạo.

               Luật Hướng đạo

1.   Hướng đạo sinh trọng danh dự, ai cũng có thể tin được lời nói của hướng đạo sinh.

2.   Hướng đạo sinh trung thành với Tổ quốc, cha mẹ, với người cộng sự.

3.   Hướng đạo sinh có bổn phận giúp ích mọi người.

4.   Hướng đạo sinh là bạn khắp mọi người, coi hướng đạo sinh nào cũng như ruột thịt.

5.   Hướng đạo sinh lễ độ và liêm khiết.

6.   Hướng đạo sinh yêu thương các giống vật.

7.   Hướng đạo sinh vâng lời cha mẹ và huynh trưởng mình.

8.   Hướng đạo sinh gặp nỗi khó khăn vẫn vui tươi.

9.   Hướng đạo sinh tằn tiện của mình và của người

10.                     Hướng đạo sinh trong sạch từ tư tưởng, lời nói đến việc làm”.

Hơn 50 năm qua, những hội viên của Hội HĐVN dù bị đàn áp, ngăn cấm thực hiện quyền hội họp, lập hội bằng những hình thức khác nhau nhưng các huynh trưởng và đoàn sinh luôn tự giáo dục bằng “phương pháp hướng đạo” và giữ vững “tinh thần trọng pháp” bởi vì họ tin rằng “Luật pháp là thứ duy nhất có thể mang lại sự công bằng cho mọi người”.

4/2016

N.L.

(1) Trại Hợp Lực 2015 (16 -19/7/2015) – kỷ niệm 85 năm HĐVN, tại Bửu Long Biên Hòa:

(2) Thông báo số 157-TB/TW ngày 20/5/2008 của Ban Bí thư Trung ương 

Tác giả gửi BVN

__._,_.___

---

Posted by: Dien bien hoa binh