Hành trình của những ứng cử viên tự do
Hành trình của những ứng cử viên tự do
Trung Điền
Cùng tác giả:
Từ khi đảng CSVN thiết lập chế độ chuyên chính vô sản ở miền Bắc
vào năm 1946 và trên cả nước từ năm 1975 cho đến nay, họ đã tổ chức 14 lần bầu
cử đại biểu quốc hội theo mô hình “đảng cử, dân bầu”.
Nghĩa là những người được đưa ra ứng cử và trúng cử đại biểu đều
được sắp xếp theo cơ cấu, do Ủy ban thường vụ quốc hội khóa trước quy định. Trước
khi tiến hành cuộc bầu cử, quốc hội ra một Nghị Quyết ấn định số lượng đại biểu
ở trung ương và địa phương, cũng như phân bố số lượng đại biểu của những cơ quan
đảng, đoàn, chính phủ, các đoàn thể, bộ công an, bộ quốc phòng vân, vân…
Dựa trên sự phân bố này, Mặt Trận Tổ Quốc và các tổ dân phố có nhiệm
vụ “lùa” dân đi bỏ phiếu dựa trên danh sách được ấn định phải bầu này mà không
có một chọn lựa nào khác.
Ứng cử viên độc lập
Sau đợt thay đổi hiến pháp vào năm 2001, đảng CSVN đã chế thêm loại
ứng cử viên độc lập trong cuộc bầu cử Quốc hội khóa 11 năm 2002.
Lúc đó, những ứng cử viên độc lập thường là các doanh nhân hay các
học giả vốn là đảng viên hoặc có quan hệ sâu với đảng được “khuyến khích” ra ứng
cử để tạo dáng vẻ dân chủ. Tuy nhiên, hầu hết những ứng viên độc lập này đã bị
loại ra trước khi việc bỏ phiếu bắt đầu bởi một quá trình sàng lọc phức tạp, dưới
sự kiểm soát của đảng qua hai cửa ải:
- Cửa ải thứ nhất là Hội nghị lấy ý kiến cử tri tại nơi cư ngụ hay
tại sở làm. Hội nghị nơi cư trú được tổ chức ở cấp Phường, nằm trong tay sinh
sát của ba thành phần là Mặt trận tổ quốc, ủy ban nhân dân và tổ trưởng dân phố,
với sự tham dự của vài chục cử tri được chọn sẵn để “triệt hạ” ứng viên.
- Cửa ải thứ hai là Hội nghị Hiệp thương vòng ba được tổ chức một
cách bí mật không có ứng cử viên tham dự. Hội nghị hiệp thương này nằm trong tay
sinh sát của Mặt trận tổ quốc, ủy ban nhân dân và một số đoàn thể địa phương,
nhằm loại những ai có nhiều xác xuất làm thay đổi kết quả bầu cử đã định sẵn
theo nguyên tắc “so bó đũa chọn cột cờ” mà bà Lê Thị Kim Oanh, phó chủ tịch Mặt
trận tổ quốc phát biểu. Nói một cách khác, những ứng cử viên độc lập nào có nguy
cơ đe dọa những ứng cử viên của đảng sẽ bị loại dù có đạt 100% ủng hộ của cử
tri.
Ứng cử viên tự do Nguyễn Đình Hà đã tham dự Hội nghị cử tri trong
một bầu không khí không khác gì buổi đấu tố với 80 an ninh chìm nổi.
Sau đây là những con số ứng cử viên độc lập qua ba kỳ bầu cử đáng
suy gẫm:
- Bầu cử đại biểu quốc hội khóa 12 vào năm 2007, toàn quốc có 282
ứng cử viên độc lập, chỉ có 30 người được lọt vào trong danh sách ứng viên đại
biểu, nhưng kết quả chỉ có hai người được chọn làm đại biểu quốc hội khóa 12.
- Bầu cử đại biểu quốc hội khóa 13 vào năm 2011, toàn quốc có 82
ứng cử viên độc lập, chỉ có 15 người được lọt vào trong danh sách ứng cử viên,
nhưng kết quả chỉ có 4 người được chọn làm đại biểu khóa 13.
- Bầu cử đại biểu quốc hội khóa 14 (2016) hiện nay, toàn quốc có
154 ứng cử viên độc lập, cũng như các kỳ bầu cử trước, hầu hết các ứng viên độc
lập đều bị loại ở vòng lấy ý kiến cử tri, dự kiến có khoảng 15 người được lọt
vào danh sách ứng cử viên, nhưng chưa biết bao nhiêu người sẽ được chọn.
Thành phố Hà Nội có đến 48 người nộp đơn tự ứng cử nhưng bị loại
đến 95%; trong đó có 4 người tuy được phiếu tín nhiệm cao trong Hội nghị cử tri,
nhưng lại không được chọn vào danh sách ứng cử đại biểu gồm ông Trần Đăng Tuấn
(nguyên Phó giám đốc Đài truyền hình Việt Nam), ông Nguyễn Cảnh Bình (Giám đốc
nhà sách Alpha), Kỹ sư Nguyễn Đình Nam (Chủ tịch hội đồng quản trị, Giám đốc công
ty CP VP9 Việt Nam) và ông Nguyễn Hải Nam (Quản lý sản xuất và dự án, Chủ tịch
Hội đồng thành viên Hợp tác xã chăn nuôi bò sữa Quyết Thắng Phù Đổng Gia Lâm).
Ông Nguyễn Cảnh Bình là một trong những người được phiếu tín nhiệm
cao trong Hội nghị cử tri nhưng lại không được chọn vào danh sách ứng cử đại
biểu.
Hiện nay dư luận đang dấy lên làn sóng phản đối mạnh mẽ về những
màn đấu tố ở Hội nghị cử tri, và nhất là gửi các kiến nghị mang tính tập thể tố
cáo về những sai trái ở Hội nghị hiệp thương 3.
Ứng cử viên tự do
Trong kỳ bầu cử quốc hội 2016 đã có một không khí rất đặc biệt. Đó
là trong số các ứng cử viên độc lập đã có những người từng tham gia tích cực vào
các sinh hoạt vận động cho dân chủ và chống lại hành động bá quyền của Trung Quốc
trên biển Đông.
Có khoảng 30 người đã nộp đơn tự ứng cử tại Hà Nội, Sài Gòn và một
số địa phương như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Nghệ An, Đà Lạt như Tiến sĩ Nguyễn Quang
A, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện, anh Nguyễn Đình Hà, bà Nguyễn Thúy Hạnh, Nhà văn
Nguyễn Tường Thụy, Nhà báo Phạm Thành, Luật sư Võ An Đôn, Ca sĩ Mai Khôi, ông
Nguyễn Chí Trung, Nhà thơ Bùi Minh Quốc vân, vân..
Ngoài những người này, còn có khoảng hơn 10 người khác như Mục sư
Nguyễn Trung Tôn, anh Nguyễn Trung Lĩnh cũng đã xúc tiến các thủ tục tự ứng cử
nhưng đã bị chính quyền địa phương làm khó dễ về việc thị thực các loại hồ sơ nên
đã không thể nộp đơn.
Sự kiện 30 người không thuộc diện doanh nhân, không có quan hệ nào
với đảng và chính quyền CSVN, nộp đơn tự ứng cử tự do đã tạo sự chú ý của dư luận
trong và ngoài nước. Tuy có một số người kỳ vọng họ có thể sẽ được lọt vào danh
sách ứng cử viên chính thức hay sẽ có thể đắc cử, nhưng đa số đều nhìn thấy là
kết quả thắng cử rất mong manh.
Điều mà dư luận phẫn nộ chính là thủ đoạn gian lận và bẩn thỉu của
chế độ đã tung ra trong các Hội nghị lấy ý kiến cử tri, nhằm triệt hạ những ứng
cử viên tự do chỉ gồm vài chục cử tri.
Thủ đoạn trấn áp không có gì mới, nhưng trong bối cảnh phát triển
mạnh mẽ của mạng xã hội, những người tự ứng cử tự do đã tạo một biến chuyển mới
về sinh hoạt chính trị tại Việt Nam.
Những người bạn đến ủng hộ ứng cử viên tự do Hoàng Dũng đã bị
những thanh niên thường phục đi xe máy chạy qua ném mắm tôm vào người. Ảnh: Blog
Nguyễn Xuân Diện
Thứ nhất, từ sự thờ ơ, không quan tâm đến các cuộc bầu cử nhàm chán
theo hình thức “đảng cử dân bầu” trong nhiều năm qua, sự tự ứng cử của hơn 30
ứng cử viên tự do đã giúp cho dư luận nhìn thấy hệ thống “dân chủ gấp ngàn lần”
của Hà Nội hoàn toàn là bịp bợm.
Thứ hai, hơn 30 ứng cử viên tự do cùng với một số người hậu thuẫn
đã can đảm trực diện đối đầu tại những buổi đấu tố ở các Hội nghị cử tri. Lần
đầu tiên bản chất phi dân chủ và dối trá của những Hội nghị cử tri mà Hà Nội đã
dùng hầu triệt hạ những tiếng nói độc lập, đã bị lột trần trước công luận.
Thứ ba, sự kiện 30 ứng cử viên tự do không lọt vào vòng chung kết
danh sách ứng cử chính thức lần này không phải là một thất bại như một số người
đề cập, mà chính là dấu ấn để tạo khởi điểm buộc đảng CSVN phải coi lại chính
sách “so bó đũa chọn cột cờ”, và vấn đề tự ứng cử độc lập trong những kỳ bầu cử
tới. Các ứng viên tự do đã tạo ra áp suất và động lượng cho sự thay đổi cần
thiết.
Thứ tư, những bài học rút ra từ các cuộc vận động tự ứng cử vừa qua
sẽ giúp cho mọi người tìm ra phương pháp và hành động thích ứng trong khuôn khổ
của đấu tranh bất bạo động, nhằm mở rộng phong trào đấu tranh công khai và trực
diện.
Sự kiện có hơn 30 người nộp đơn tự ứng cử tự do đã tạo sự chú ý
của dư luận trong và ngoài nước. Ảnh: Fb Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
Nếu chúng ta coi vụ tự ứng cử vừa qua là một nỗ lực nong rộng vòng
xích để vận động dư luận tạo áp lực lên chế độ, thì 30 người ứng cử tự do đã
mang lại một sinh khí mới cho vấn đề tham dự sinh hoạt chính trị trực diện và gây
ra những lúng túng chống đỡ của bộ máy bạo lực.
Sự kiện Hội đồng bầu cử trung ương phải họp báo cải chỉnh những phát
biểu mang tính cáo buộc sai trái, hay Ban tuyên giáo Thành phố Hà Nội phải ra
giải thích về việc loại 4 người ứng cử độc lập đạt trên 50% phiếu tín nhiệm của
Hội Nghị cử tri là dấu hiệu cho thấy Hà Nội đang rất lo ngại sức ép của dư luận,
chứ không còn tự tung tự tác như các kỳ bầu cử trước đây.
*
Nói tóm lại, những người ứng cử tự do vừa qua đã đi một hành trình
hết sức cam go; nhưng chính sự can đảm của họ khi trực diện với bộ máy bạo lực
tại các buổi đấu tố đã góp phần nâng cao ý thức dân chủ trong dư luận. Những nỗ
lực này đã tạo thêm chất keo nối kết mạnh hơn cho những nhà hoạt động đang quyết
tâm dấn thân cho một nền dân chủ thật sự tại Việt Nam.
Trung Điền
Đón xem bài tiếp “Nhìn lại hành trình đấu tranh của
những ứng viên tự do”
